Thời gian diễn ra lễ hội
Mặc dù trải qua nhiều thăng trầm, có lúc bị gián đoạn do chiến tranh, nhưng đến nay, lễ hội truyền thống Đền Trần vẫn được dân làng Tức Mặc gìn giữ và trao truyền qua nhiều thế hệ đầy đủ các lễ nghi nghiêm cẩn theo luật tục xưa. Cùng với thời gian, lễ hội ngày càng lan tỏa, phát triển thu hút đông đảo du khách thập phương tìm về. Với những giá trị về lịch sử, văn hóa, tín ngưỡng, lễ hội gắn với khu di tích Đền Trần (bao gồm: lễ hội Khai ấn Đền Trần đêm 14 tháng Giêng và lễ hội truyền thống Đền Trần tháng 8 âm lịch) là một trong 8 lễ hội dân gian truyền thống của tỉnh đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
Lễ hội truyền thống Đền Trần ngày nay với các hoạt động văn hóa, tín ngưỡng chủ yếu diễn ra từ ngày 15 đến 20-8 âm lịch.
Các nghi lễ tại đền Trần
Phần nghi lễ theo tín ngưỡng gồm: rước kiệu, dâng hương, tế lễ. Vào ngày chính hội - ngày kỵ Đức Thánh Trần (20-8 âm lịch), dân làng Tức Mặc tổ chức rước kiệu. Đoàn rước được tổ chức trang trọng gồm: đội cờ, đội nghi trượng, dàn bát âm, kiệu Phật đình, kiệu quan sứ giả, kiệu bát cống, kiệu võng, đội tế nam quan, tế nữ quan và đông đảo dân làng, từ các cụ cao tuổi đến nam thanh, nữ tú và trẻ em. Cùng đi theo đoàn rước còn có các đội múa lân, sư, rồng làm cho ngày hội thêm tưng bừng, náo nhiệt. Lễ rước xuất phát từ Đình làng Tức Mặc. Điểm dừng chân đầu tiên của đoàn rước là Chùa Phổ Minh. Sau khi dừng kiệu trước chùa, các cụ cao tuổi vào thắp hương bái yết Đức Vua - Phật Hoàng Trần Nhân Tông rồi rước kiệu sang Đền Trần dâng hương. Lễ dâng hương tưởng nhớ anh linh các vua Trần, Đức Thánh Trần được tổ chức tại sân Đền Thiên Trường, văn tế nêu bật ý nghĩa lịch sử dân tộc với những chiến công lẫy lừng của quân dân, vua tôi nhà Trần và công lao to lớn của Quốc công Tiết chế Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn. Sau hồi chiêng, trống vang lên rộn rã, 14 thiếu nữ dâng 14 mâm hoa lên ban thờ các vua Trần. Các cụ bô lão vận trang phục tế thay mặt dân làng vào dâng hương. Đoàn đại biểu dâng hương thơm kính lễ các vị vua và liệt tổ, liệt tông nhà Trần. Sau lễ dâng hương tại Đền Thiên Trường, đoàn rước lễ tiếp tục sang Đền Cố Trạch và Đền Trùng Hoa để dâng hương. Tiếp đó, các nghi thức tế nam quan, tế nữ quan được tổ chức tại Đền Cố Trạch.
=> Hãy tham khảo ngay dịch vụ thuê xe lễ hội của Taxi Nội Bài 247.
Trong lễ hội truyền thống Đền Trần, ngoài phần lễ còn có phần hội sôi động với nhiều sinh hoạt văn hoá, văn nghệ, trò chơi dân gian truyền thống được tổ chức cho nhân dân địa phương và du khách thập phương về hành lễ thưởng thức. Trong đó, đấu vật là môn thể thao mang tinh thần thượng võ của dân tộc với mục đích rèn luyện sức khỏe, ý chí, tinh thần chiến đấu của dân tộc Việt. Cờ bỏi là trò chơi dân gian vừa mang tính giải trí, vừa mang tính trí tu. Trong các hoạt động hội, cuộc thi chọi gà cũng rất hấp dẫn, với giá trị nguyên bản là thú tiêu khiển tao nhã, mang ý nghĩa khuyến khích việc chăn nuôi của nhà nông xưa...
Ý nghĩa của lễ hội
Lễ hội truyền thống Đền Trần tháng 8 âm lịch là một trong những lễ hội mùa thu lớn mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc, thể hiện lòng tri ân của nhân dân đối với những vị vua anh minh, những vị tướng tài ba, anh hùng dân tộc có công với dân, với nước. Thông qua lễ hội khơi dậy niềm tự hào về hào khí Đông A của quân dân Đại Việt từng 3 lần đại thắng quân Nguyên - Mông xâm lược. Những bài học về tinh thần đoàn kết, về kế sách chống giặc ngoại xâm, giữ nước “từ xa, từ sớm” của quân dân nhà Trần đến nay vẫn còn nguyên giá trị phát huy trong việc bảo vệ toàn vẹn chủ quyền thiêng liêng của dân tộc. Đó là tư tưởng “Vua tôi đồng tâm, anh em hòa mục, cả nước góp sức”, “Khoan thư sức dân để làm kế sâu rễ bền gốc mới là thượng sách giữ nước”.